H ώρα των Δήμων για το πρόβλημα υπογεννητικότητας (Τεύχος9)

Τεύχος 9, Οκτώβριος – Δεκέμβριος  2001

H ώρα των Δήμων για το πρόβλημα υπογεννητικότητας

Αρθρογράφος: Μανώλης Δρετάκης, Καθηγητής ΑΣΟΕΕ

    Έχουν περάσει πάνω από οκτώ χρόνια αφότου δόθηκε στη δημοσιότητα το ομόφωνο πόρισμα της διακομματικής επιτροπής της Βουλής για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος της χώρας και όλες σχεδόν οι βασικές προτάσεις που περιέχονται στο πόρισμα αυτό παραμένουν στα συρτάρια των αρμόδιων υπουργείων. Από το Φεβρουάριο, όμως, του 1993 που κατατέθηκε στη Βουλή το πόρισμα αυτό, το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας χειροτέρευσε και τα τελευταία χρόνια της δεκαετίας του '90 οι θάνατοι ξεπέρασαν τις γεννήσεις.

    Μπροστά στην αδιαφορία της κυβέρνησης για το υπ' αριθ. 1 πρόβλημα της χώρας είναι ελπιδοφόρο το γεγονός ότι η τοπική αυτοδιοίκηση άρχισε δειλά δειλά να ασχολείται με μια πολύ σημαντική πλευρά του προβλήματος: τις πολύτεκνες οικογένειες. Πιο συγκεκριμένα: στην "Ελευθεροτυπία" της 12.10.2001 δημοσιεύτηκε μια μίνι συνέντευξη του δημάρχου Ζωγράφου με τίτλο "Στο Δήμο Ζωγράφου αγκαλιάζουν τις πολύτεκνες οικογένειες", στην οποία ο δήμαρχος εξηγεί με λίγα αλλά σταράτα λόγια την απόφαση του Δήμου Ζωγράφου να ενισχύσει κάθε οικογένεια που αποκτά τέταρτο παιδί με 1.000.000 δρχ. και να απαλλάξει τους πολύτεκνους δημότες από τα δημοτικά τέλη. Εκτός από το Δήμο Ζωγράφου, απόφαση για την ενίσχυση με 1.000.000 δρχ. κάθε οικογένειας που αποκτά τέταρτο παιδί έχει πάρει και ο Δήμος Θεσσαλονίκης. Σε ό,τι αφορά τα δημοτικά τέλη πολλοί δήμοι έχουν αποφασίσει την καταβολή μειωμένων (κατά διάφορα ποσοστά) δημοτικών τελών. O Δήμος Ζωγράφου, όμως πρωτοπόρησε με τη διπλή απόφασή του τόσο για την καταβολή του 1.000.000 δρχ. στις οικογένειες που αποκτούν τέταρτο παιδί, όσο και για την πλήρη απαλλαγή όλων των πολυτέκνων οικογενειών από την καταβολή δημοτικών τελών.

    Oι αποφάσεις των δύο δήμων που προαναφέρθηκαν για την ενίσχυση με 1.000.000 των οικογενειών που αποκτούν τέταρτο παιδί αποτελούν πρωτοπόρες πρωτοβουλίες της τοπικής αυτοδιοίκησης να αναπληρώσει την ανυπαρξία οποιασδήποτε βοήθειας από το κράτος στους ηρωικούς εκείνους γονείς που, στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, αποφασίζουν να αποκτήσουν ένα τέταρτο παιδί. Αξιέπαινοι είναι, επίσης, οι δήμοι που αποφάσισαν τη μερική ή πλήρη απαλλαγή των πολυτέκνων οικογενειών από τα δημοτικά τέλη.

    Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι όλοι οι δήμοι της χώρας θα ήθελαν να ασκήσουν μια πολύ πιο ενεργητική κοινωνική πολιτική από εκείνη που τα περιορισμένα, οικονομικά τους μέσα τους επιτρέπουν να ασκήσουν σήμερα. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας πολιτικής θα μπορούσε να ενταχθεί και η εφαρμογή από όλους τους δήμους της χώρας των αποφάσεων των δύο δήμων για την ενίσχυση με 1.000.000 δρχ., των οικογενειών που αποκτούν τέταρτο παιδί και της απόφασης του Δήμου Ζωγράφου για την πλήρη απαλλαγή των πολυτέκνων οικογενειών από τα δημοτικά τέλη.

    Κλείνοντας τη μίνι συνέντευξη που προαναφέρθηκε, ο δήμαρχος Ζωγράφου δήλωσε ότι: "Όσον αφορά το οικονομικό ζήτημα για την ενίσχυση του 1 εκατομμυρίου, αρκεί να σας πω ότι μπορούμε να υποστηρίξουμε μέχρι και 100 περιπτώσεις και να στερηθούμε από κάτι άλλο. Μακάρι να γεννηθούν 100 "τέταρτα" παιδιά… Θα έχουμε εκατό καινούργιες πολύτεκνες οικογένειες". Η υλοποίηση μιας παρόμοιας απόφασης από ορισμένους δήμους μπορεί να γίνει με μια ανακατανομή των δαπανών τους, όπως αυτή που αποφάσισε ο Δήμος Ζωγράφου. Τα ισχνά οικονομικά των περισσότερων δήμων, όμως, ίσως δεν επιτρέπουν μια τέτοια ανακατανομή. Τι θα μπορούσε να γίνει, ώστε και οι δήμοι αυτοί να μπορέσουν να μιμηθούν το Δήμο Ζωγράφου;

    Το θέμα αυτό θα μπορούσε να συζητηθεί στην Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδος (ΚΕΔΚΕ). Αν η ΚΕΔΚΕ έκρινε ότι την απόφαση του Δήμου Ζωγράφου θα ήταν καλό να την εφαρμόσουν -αν οι ίδιοι το επιθυμούν- όλοι οι δήμοι της χώρας, θα μπορούσε να ιδρύσει ένα ειδικό ταμείο για τις πολύτεκνες οικογένειες. Στο ταμείο αυτό θα μπορούσαν να συνεισφέρουν οι σχετικά πλουσιότεροι δήμοι, για να δείξουν την αλληλεγγύη τους προς τους φτωχότερους. Επειδή, όμως, οι οικονομικές δυνατότητες και των σχετικά πλουσιότερων δήμων είναι περιορισμένες, το ταμείο θα μπορούσε, για την υλοποίηση των σκοπών του, να απευθυνθεί για χορηγίες και εισφορές: σε επιχειρήσεις, τράπεζες κλπ. στο εσωτερικό της χώρας, σε όλους τους κατοίκους της χώρας, σε ελληνικές εφοπλιστικές και άλλες επιχειρήσεις στο εξωτερικό και στους Έλληνες του εξωτερικού. Το ταμείο θα μπορούσε ακόμα να διεκδικήσει πόρους απευθείας από το Κοινωνικό Ταμείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την υλοποίηση των σκοπών του.

    Η κατανομή των όποιων πόρων θα συγκεντρώνει το ταμείο θα ήταν σκόπιμο να αρχίσει με επιχορήγηση των φτωχών δήμων των παραμεθόριων και νησιωτικών περιοχών της χώρας μας τα ποσά που απαιτούνται για την καταβολή του 1.000.000 για κάθε οικογένεια που αποκτά τέταρτο παιδί, καθώς και την αναπλήρωση της απώλειας εσόδων από την πλήρη απαλλαγή όλων των πολύτεκνων οικογενειών, που ζουν στους δήμους αυτούς, από τα δημοτικά τέλη. Αν οι πόροι επαρκούν, η κατανομή των υπολοίπων πρέπει να καλύψει όσο το δυνατόν περισσότερους δήμους που δεν έχουν επαρκή οικονομικά μέσα, αρχίζοντας από τους φτωχότερους.

    Oι πλουσιότεροι δήμοι της χώρας, εκτός από την ενίσχυση με 1.000.000 των οικογενειών που αποκτούν τέταρτο παιδί και την πλήρη απαλλαγή όλων των πολυτεκνων οικογενειών από τα δημοτικά τέλη, θα μπορούσαν να βοηθήσουν τις πολύτεκνες και τις μέλλουσες πολύτεκνες οικογένειες με πολλούς τρόπους. Μερικοί από τους τρόπους αυτούς είναι:

    • Η επιδότηση του ενοικίου των πολύτεκνων οικογενειών που ζουν σε μικρά ενοικιαζόμενα διαμερίσματα προκειμένου να ενοικιάσουν μεγαλύτερα, κατάλληλα για πολυμελείς οικογένειες. Η εφαρμογή του μέτρου αυτού θα μπορούσε να αρχίσει από τις υπερπολύτεκνες οικογένειες (με 6 και άνω ανήλικα παιδιά).

    • Η δωρεάν παραμονή των παιδιών των πολύτεκνων οικογενειών στους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς (αν οι δήμοι διαθέτουν τέτοιους σταθμούς), ανεξάρτητα από το αν η μητέρα εργάζεται ή όχι.

    • Η κατά προτεραιότητα συμμετοχή των παιδιών των πολύτεκνων οικογενειών σε παιδικές κατασκηνώσεις (αν τέτοιες διαθέτουν οι δήμοι) κλπ.

    Με τους παραπάνω τρόπους θα μπορούσαν να βοηθήσουν τις πολύτεκνες οικογένειες και οι δήμοι που δεν έχουν τα απαραίτητα οικονομικά μέσα. Στο ερώτημα, που θα βρεθούν οι πόροι για τις επιπλέον δαπάνες που θα χρειαστούν ή για την αναπλήρωση των εσόδων που δεν θα εισπράττονται, η απάντηση είναι η ίδια με εκείνη που προαναφέρθηκε. Η ενίσχυση, δηλαδή, των δήμων αυτών από το ταμείο για τις πολύτεκνες οικογένειες που θα ιδρύσει η ΚΕΔΚΕ.

Τα όσα προαναφέρθηκαν για την ενίσχυση των πολύτεκνων οικογενειών -αλλά και πολλά άλλα που θα μπορούσε να περιλάβει γι' αυτές μια ολοκληρωμένη κοινωνική πολιτική όλων των δήμων της χώρας – θα μπορούσαν να υλοποιηθούν άνετα αν η κυβέρνηση:

    • Αποφάσιζε να ουσιαστικοποιήσει τη Φορολογία Μεγάλης Αστικής Περιουσίας (ΦΜΑΠ) αυξάνοντας τους συντελεστές των υψηλών κλιμακίων και, προπάντος, πατάσσοντας τη μεγάλης έκτασης φορδιαφυγή που υπάρχει στη φορολογία αυτή, και

    • Εκχωρούσε ολόκληρο το προϊόν της ΦΜΑΠ στος δήμους, αποκλειστικά για την άσκηση κοινωνικής πολιτικής.